Onze Vader

De laatste tijd moet ik vaak aan mijn vader denken. Vorig jaar was het twintig jaar geleden dat hij stierf, dat is al lang, maar toch. Vaders hebben een blijvende impact, zelfs nadat ze dit leven schijnbaar hebben verlaten. Een vader zit genesteld in je ziel, in je leven, in de keuzes die je maakt, in je angsten, in je gelukjes. Hij was geboren in de oorlogsjaren en leerde ons het belang van zekerheid, sparen, plichtsbewust en voorbeeldig zijn, studeren. Ik weet dat hij trots op mij was, niet dat hij dat ooit heeft gezegd -dat zei je toch niet zomaar tegen iemand- maar ik hoorde via anderen hoe hij vertelde dat ik op de universiteit zat, dat ik mijn diploma had behaald, dat ik vast werk had… Dat werk dus, dat ik net heb opgegeven… Dus ja, ik denk nog vaak aan mijn vader.

‘Het is niet goed,’ zei mijn moeder aan de telefoon een zomerdag in juli, tweeëntwintig jaar geleden. Ik was op vakantie in Ierland en belde even snel naar huis om te zeggen dat alles goed was met mij. Geen haar op mijn hoofd dat eraan dacht dat het met mijn ouders zelf niet goed kon zijn. Ze benadrukte elk woord, zoals iemand die een verborgen boodschap probeert over te brengen als hij niet voluit kan spreken: ‘Het is echt niet goed.’

Mijn vader kloeg al langer over pijn aan de zijkant van zijn borstkas. Ik zag het in een flits voor mij, terwijl ik mijn moeder nog aan de lijn had, hoe hij zo vaak in de woonkamer tegen de chauffage stond geleund en met een pijnlijk grimas over zijn linkerzij wreef. Het was een gekneusde rib, had de dokter hem gezegd, maar de rib herstelde maar niet. Daarom hadden ze die zomer dan toch maar eens een RX-foto genomen. Longkanker met uitzaaiingen, te veel om ooit nog van genezing te kunnen spreken. Als je al van jongs af aan een verstokte roker bent, minimum een pakje per dag rookt, en je ontbijt bestaat uit koffie met een sigaret, dan lijkt dat geen onverwachte diagnose, maar toch… het was geen diagnose, maar een doodsvonnis. Nog geen jaar later is hij gestorven.

De laatste dag was een zondag. Het ging niet goed met hem, maar niemand besefte dat het zijn laatste dag zou zijn. Mijn broer en ik hadden een beurtrol afgesproken en die avond zou ik bij hem waken zodat mijn moeder wat kon slapen. Ik zag er tegenop en had enorm veel schrik dat ik het niet zou aankunnen. Ik was als de dood voor iemand die er zo dicht tegen aan leunde. Ik had geen idee wat op mij afkwam, maar ik was plichtsbewust en zoals beloofd kwam ik die bewuste zondag tegen de middag aan bij mijn ouders. Hij lag op een bed in de living naast het raam dat uitkeek op de tuin. Ik ging naast hem staan om te tonen dat ik er was, hem gerust te stellen of zoiets. Ik raakte zijn hand aan. Hij merkte mij op, draaide zijn hoofd naar mij en probeerde iets te zeggen, maar had daar niet genoeg kracht meer voor. En toen deed hij iets: hij bracht zijn arm naar boven en maakte een beweging met zijn rechterhand. Hij plooide het dicht alsof hij een pen vasthield en in de lucht schreef. Ondertussen probeerde hij nog steeds woorden te vormen maar er kwam alleen een soort gekreun uit zijn zieke longen en zijn lippen bewogen wel maar ik kon niets verstaan. Hij deed nochtans echt moeite, tilde zelfs met zijn laatste krachten zijn hoofd wat op, of deed toch een poging daartoe. Ik zag dat het iets belangrijks was voor hem om mij dat duidelijk te maken. Iets dat ik moest doen, iets waar hij veel verwachtingen over had, iets waarvan hij wist dat ik het kon. Ik dacht dat hij het had over documenten schrijven, misschien wou hij dat ik alles regelde bij de notaris straks, maar daar wou ik niet op ingaan en een andere betekenis kon ik toen niet bedenken. Ik vroeg er ook niet op door, want plots ging de bel. Het was de oudste broer van mijn vader die had vernomen dat het kritiek was en nog een bezoek wou brengen. Mijn nonkel schrok toen hij zijn jongste broer daar zag liggen als een verwelkte plant. In niets leek hij nog op wat hij altijd was geweest, de stoerste van de drie met zijn kloeke postuur en zijn luide stem, moest nu moeite doen om alleen maar te ademen. Hij wist niet wat zeggen en stond daar alleen maar te kijken, een hele tijd, tot hij ineens toch iets prevelde, niet tegen mijn vader, niet tegen mij, maar verweesd in zichzelf: ‘Hij ademt niet meer.’

En zo was mijn vader ineens weg. Zomaar, nog voor ik bij hem heb mogen waken, nog voor ik nog iets heb kunnen zeggen of vragen.

Het is nu pas recent dat ik dat beeld terug heb kunnen oproepen, van ons laatste conversatie, zijn poging mij iets duidelijk te maken, zijn handbeweging in de lucht. Ik was het helemaal vergeten. Maar de laatste tijd, sinds ik nogal veel schrijf, sinds ik doorheb dat het een passie is, dat schrijven al heel mijn leven een rode draad is die ik niet zag, de schrijfcursussen, de wedstrijden…. Plots overviel deze herinnering mij als een bliksemschicht… Mijn vader toonde een schrijvende hand! Mijn vader wou dat ik schreef!?

Dus pa, voor het geval je daarboven nog zou meevolgen, ja, ik heb dat vast werk opgegeven, en ja, ik weet het, dat zou jij nooit hebben gedaan. Maar ik beloof je, ik vind mijn weg wel en -je kent me toch- ik zal mijn best doen. En oh ja, nog iets… ik zal schrijven, dat deed ik al, maar nu voor echt, want het is officieel: ik word copywriter in bijberoep! Dus als je van bovenuit daar mensen ziet ronddwalen op deze planeet die teksten nodig hebben, maar geen zin of tijd hebben om ze te schrijven, stuur ze maar op mijn pad.
Ik hoop dat ik je hiermee kan geruststellen, pa… en dat je misschien -heel misschien- ook een beetje trots bent.